Istnieje sześć głównych domen mózgu lub też złożonych funkcji mózgowych, które można przyporządkować funkcjom umysłowym:

1. myślenie czyli poznawanie
2. percepcja czyli odczuwanie
3. emocje czyli regulacja uczuć
4. sygnalizowanie czyli odpowiedź i reagowanie na otoczenie
5. fizyczność czyli regulacja somatyczna
6. zachowanie czyli regulacja społeczna

Kiedy mózg nie pracuje prawidłowo, to jedna lub kilka z tych funkcji zostanie osłabionych, co będzie widoczne, gdyż pojawią się określone oznaki i objawy. W przebiegu depresji zaburzona jest regulacja emocjonalna, ale i wszystkie inne funkcje są dotknięte trudnościami, co widać, obserwując objawy.

Wszystkie emocje, zmiany nastroju, myśli, percepcji i zachowania związane są z aktywnością komórek nerwowych w naszym mózgu. Mózg składa się z ponad miliarda komórek nerwowych (neuronów) zorganizowanych w złożone sieci neuronowe. Informacja jest przesyłana tak jak prąd elektryczny, z końca każdego neuronu do następnego neuronu (synapsy). Neurony nie znajdują się bezpośrednio obok siebie. Między dwoma neuronami istnieje luka (szczelina synaptyczna), przez którą przechodzą jednostki komunikacyjne, czyli neuroprzekaźniki.

Gdy sygnał elektryczny dotrze do końca komórki nerwowej, powoduje uwolnienie neuroprzekaźników do szczeliny synaptycznej. Neuroprzekaźniki, które zostaną odebrane przez sąsiedni neuron, powodują, że następny neuron przekaże tę informację elektrycznie. Ponadto regularnie powstają nowe połączenia między neuronami, a połączenia istniejące są utrzymywane za pomocą hormonów wytwarzanych w mózgu (czynnik neurotroficzny pochodzenia mózgowego – BDNF).

Zdrowy mózg ma odpowiedni poziom BDNF i stale tworzy nowe połączenia neuronowe. To tak, jakby ścieżki informacyjne były nieustannie budowane i naprawiane. To właśnie na tych ścieżkach zmiany elektryczne będą skutkować różnymi emocjami, myślami i zachowaniami.

Zdiagnozowanie zaburzenia psychicznego może być trafne, gdy mózg funkcjonuje poniżej pewnego odpowiedniego poziomu, a oznaki i objawy prowadzą do znacznych zaburzeń funkcjonalnych w typowym sposobie życia danego człowieka, w odniesieniu do siebie samego, do innych ludzi, rodziny, przyjaciół, w szkole lub w pracy.

Zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, są konsekwentnie stosowane w międzynarodowych klasyfikacjach chorób, takich jak północnoamerykański Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny (DSM) lub światowa Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (ICD). Opierając się na tych klasyfikacjach, lekarze i inni pracownicy służby zdrowia zgadzają się co do definicji i oceny depresji i innych zaburzeń psychicznych.

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, depresja jest spowodowana złożonymi interakcjami genetycznymi i środowiskowymi. Nie można powiedzieć, że zaburzenia psychiczne są spowodowane wyłącznie genami lub tylko wychowaniem lub kulturą, ale zazwyczaj jest to kombinacja tych czynników.